Commandocentrales wapenen tegen dataoverstromingen (Onder de Radar #14)

Meer dan 200 schepen over de hele wereld gebruiken het Tacticos Combat Management System van Thales om zich te verweren tegen steeds talrijkere, snellere en complexere dreigingen. Erik Slotboom is de verbindende schakel tussen de klanten en de ingenieurs die het systeem paraat houden.

De commandocentrale is het tactische brein van een schip. Het is verbonden met de radars en andere sensoren aan boord via het zogeheten combat management system (CMS) en bestaat uit meerdere rijen consoles die allerlei informatie tonen over de omgeving van het vaartuig, waaronder doelen in de lucht, aan de oppervlakte en onder de zeespiegel. “De menselijke operators combineren deze situational awareness met de missiekarakteristieken en beslissen op basis daarvan over de te volgen koers”, zegt Erik Slotboom van Thales. “Als deze koers het gebruik van geweld inhoudt, biedt het CMS de operators ook direct toegang tot het wapenarsenaal van het schip.”

Slotboom is bij Thales verantwoordelijk voor het productmanagement van het Tacticos-CMS. “Sinds mijn indiensttreding in 2004 ben ik betrokken bij commandocentrales. Ik ben begonnen in de systeemengineering en geleidelijk geswitcht naar productmanagement. In mijn huidige rol vorm ik de verbindende schakel tussen onze klanten en onze ingenieurs. Enerzijds werk ik samen met sales bij het opstellen van een offerte, verzorg ik productdemonstraties in onze commandocentraleopstelling in Hengelo en neem ik deel aan meer technische besprekingen om de wensen van de klant af te stemmen op onze mogelijkheden. Aan de andere kant ga ik aan de slag met onze engineers om het werk gedaan te krijgen en zie ik toe op de oplevering van het systeem als onderdeel van een totaaloplossing.”

Want een CMS is meer dan alleen die verzameling operatorconsoles, merkt Slotboom op. “Het zijn de displays en de computers, maar ook de software die erop draait en de koppeling verzorgt met de sensoren en de wapens op het schip. Alles wordt aangestuurd door het overkoepelende CMS.”

Flexibeler

Sinds de introductie in 1990 is Tacticos door ruim 25 marines wereldwijd ingezet op meer dan 200 schepen. In de loop der jaren is de functionaliteit voortdurend aangepast aan de steeds grotere onvoorspelbaarheid op het water. “Vroeger waren conflictsituaties vrij symmetrisch”, herinnert Slotboom zich. “Je wist tegen welke dreigingen je het opnam en uit welke richting ze kwamen. En met behulp van de NAVO-doctrines wist je wat je moest doen. Tegenwoordig zijn er veel meer objecten in de omgeving van een schip. Je weet nog steeds wie je tegenstanders zijn, maar die kunnen op allerlei manieren op je afkomen. Je ziet veel meer asymmetrische dreigingen van drones en kleine bootjes die onvoorspelbare patronen volgen. Onze systemen moeten daarmee om kunnen gaan.”

“Vroeger moesten operators elke track op het scherm handmatig selecteren, de bijbehorende gegevens bekijken en het doelwit identificeren. Nu de dreigingen in aantal, snelheid en complexiteit zijn toegenomen, is het niet langer haalbaar om dat werk met de hand te doen en is veel ervan geautomatiseerd”, legt Slotboom uit. “Het CMS biedt nu bijvoorbeeld uitgebreide automatische objectidentificatie – als iets zich gedraagt als een commercieel vliegtuig, krijgt het dat label, maar bij abnormaal gedrag wordt er alarm geslagen. Het systeem houdt ook rekening met historische patronen – het markeert een schip dat het herkent van eerdere verdachte omstandigheden. We hebben allerlei intelligente oplossingen toegevoegd waardoor de operators niet in de data verdrinken en zich kunnen concentreren op hun kerntaak, het beoordelen van bedreigingen.”

De commandocentrale is ook flexibeler geworden. “Bij gevechtsoperaties is Tacticos ingericht voor typische conflictsituaties. Bij maritieme veiligheidsoperaties biedt het meer vrijheid en meer analysemiddelen”, zegt Slotboom. “Bij patrouilles voor bijvoorbeeld piraterij, illegale visserij of drugshandel heb je niets aan standaard oorlogsvoering. Een schip kan ’s nachts uitvaren om te gaan vissen, maar ook voor meer louche handeltjes. Dit soort situaties vraagt om improvisatie. Bij maritieme veiligheidsoperaties heb je de flexibiliteit om vrije analyses uit te voeren op de beschikbare gegevens.”

Zwermverdediging

Het CMS moet ook meebewegen met de veranderende wereld. Slotboom: “Het systeem moet gedurende zijn hele levenscyclus relevant blijven. Na oplevering aan de klant blijven we nieuwe functionaliteit toevoegen, zodat het opgewassen blijft tegen de steeds veranderende omgeving.”

“De afgelopen jaren hebben we gewerkt aan zwermverdediging”, geeft Slotboom als voorbeeld. “We zien steeds meer zwermaanvallen: een groot schip wordt van alle kanten benaderd door een veelheid aan kleine bootjes, zowel bemand als onbemand, waarvan er uiteindelijk maar één de aanval inzet. Vanaf de brug is het erg moeilijk om deze chaos te overzien, laat staan alles in goede banen te leiden. Onze nieuwe applicatie houdt met 360-gradencamera’s de directe omgeving in de gaten en kan snel alle doelen en mogelijke bedreigingen in kaart brengen, waardoor er veel meer orde in de chaos komt. We zijn dit nu aan het integreren in onze nieuwe systemen, maar we kunnen het ook uitrollen als update voor bestaande installaties in het veld.”

Samen met de Koninklijke Marine en haar Duitse evenknie wil Thales ook de automatisering van de afweer naar een hoger plan tillen. “Hoe groot je schip ook is, je hebt maar een x-aantal sensoren en wapens tot je beschikking. In situaties met een groot aantal verschillende dreigingen is het cruciaal om daar optimaal gebruik van te kunnen maken. Deze optimale inzet wordt nu nog voornamelijk handmatig bepaald met behulp van receptenboekjes en standaard regels. We zijn een toepassing aan het ontwikkelen die dat veel slimmer plant en uitvoert. Die beoordeelt automatisch alle bedreigingen en stelt een aanvalsplan voor. Uiteraard hebben de menselijke operators altijd het laatste woord.”

Over de hele wereld

Tacticos richt zich op exportmarkten als Duitsland, Groot-Brittannië, Indonesië en Polen, om er een paar te noemen. “Met onze manier van werken kunnen we een breed scala aan klanten bedienen. Dat vind ik wel bijzonder”, besluit Slotboom. “Het is geweldig om te zien dat schepen over de hele wereld onze systemen gebruiken om bedreigingen af te weren en het is geweldig om betrokken te zijn vanaf de eerste verkoop van een CMS tot de uiteindelijke uitrol ervan aan boord.”

Meer weten over werken bij Thales? Op zoek naar een baan bij het leukste high-tech bedrijf van Nederland? Klik hier voor onze vacatures!